maandag 31 oktober 2011

Tot de regen komt

Wil Boesten verhaalt in dit tweede boek van zijn hand (2011) over vier mannen in crisis. Drie mannen ontvluchten de stad als de hitte daar ondraaglijk wordt en er geen stroom meer is. Back to basic gaan ze naar de Italiaanse bergen waar een zonderlinge vriend van hen terecht is gekomen na een liefdesdebacle. Het idee kwam van Neva, de vrouw van één van hen, maar zij blijkt op de dag van vertrek de grote afwezige. Toch resoneren haar ideeën in de woorden en het gedrag van de mannen. Al is ze er niet, ze laat wel haar invloed gelden.

Emidio, de ik-figuur, voelt zich sterk aangetrokken door Neva, de vrouw van Lentini, een voormalige monnik, die voor haar uit het klooster is getreden. Ze heeft haar overspel aan Emidio opgebiecht en deze zit Lentini ontzettend te stangen met de afwezigheid van zijn vrouw. De gewezen monnik kan dit steeds slechter hebben. Ook hun gastheer, Michele, vindt dat Emidio zich wat moet matigen. De wat oudere Mondo werpt hem soms vernietigende blikken toe als hij weer bezig is met het opjutten van Lentini.

De spanning tussen de mannen loopt steeds verder op terwijl de hitte maar blijft duren en de waterbron uitgeput lijkt te raken. Maar wijn is er in overvloed, al raken ze daar wel wat loslippig van. Boesten weet de broeierige sfeer goed op te roepen en maakt de onderlinge kregeligheden haast tastbaar. De natuur blijft hen samendrijven als ook de berg op zijn grondvesten begint te trillen.

In het verhaal wordt steeds duidelijker waar het cynisme en het gestook van Emidio vandaan komen. Hij is in zijn leven niet gekomen waar hij had gedacht en kan dit maar moeilijk verkroppen. Vroeger was hij een muzikaal wonderkind, maar die richting kon hij niet doorzetten. Dit terwijl Lentini en Mondo echte muziekdieren zijn. Jarenlang heeft een muziekfestival de mannen aan elkaar verbonden. Nu dat ten gronde is gegaan wordt hun vriendschap danig op de proef gesteld.

Een intrigerend verhaal met de nodige symboliek en mooie zinsneden zoals die over de twee geliefden die hun liefde voelden verbleken toen ze elkaar eindelijk kregen. ‘Ze hadden heimwee naar hun verlangen.’   

dinsdag 25 oktober 2011

De zomer zonder mannen

Aan het begin van dit boek (2011) val je middenin de gekte van Mia, een vrouw die dertig jaar getrouwd is en van haar man heeft gehoord dat hij een pauze wil inlassen. De ‘pauze’ heeft een naam en is veel jonger dan haar. Na een kortstondige psychose, besluit Mia om terug te gaan naar haar geboortegrond. Daar woont nog haar bejaarde moeder en krijgt ze contact met diverse andere bewoners van die plaats.

Mia zoekt met haar vertrek uit hun gezamenlijk huis afleiding van haar voorlopig gestrande huwelijk. Dat lukt haar wonderbaarlijk goed na haar eerste heftige reactie die haar in het ziekenhuis deed belanden. Ze is zo bezig met het contact met haar moeder, diens vriendinnen, haar jonge buren en een stel meisjes die ze poëzie probeert bij te brengen, dat de reden waarom ze daar is volkomen naar de achtergrond verdwijnt. Het gegeven dat ze amper aan haar man denkt, maakt het verhaal nogal ongeloofwaardig. 

Het verhaal mist ook het nodige vuur en een zekere urgentie, zoals die wel aanwezig was in haar eerdere boek ‘Wat me lief was’. ´De zomer zonder mannen´ kabbelt maar een beetje door. Wat het geheel wel wat interessanter maakt, zijn de uitstapjes naar man-vrouwverhoudingen en filosofische overdenkingen. Soms worden deze echter wat al te nadrukkelijk en uitgebreid opgevoerd.

Het einde is heel open, het is goed mogelijk dat Mia en haar man gelouterd uit hun ervaringen komen en alsnog samen verder gaan. Hij moet in elk geval de eerste stap zetten. Al met al een onbevredigend boek. Misschien had ik er teveel van verwacht.    

woensdag 19 oktober 2011

Het middernachtspaleis

Toen Carlos Ruiz Zafón doorbrak met ‘De schaduw van de wind’ had hij al een viertal boeken op zijn naam staan. Ook in deze boeken trakteerde hij zijn lezers op veel spanning en mysterie. In eerste instantie waren ze bedoeld voor de jeugd, maar ze bleken volwassenen ook aan te spreken. Dit jaar verscheen ‘Het middernachtspaleis’ als tweede van de vier in Nederlandse vertaling.

Dit verhaal begint met een geheim genootschap van jongeren in een weeshuis in Calcutta. Omdat ze bijna het weeshuis gaan verlaten, heeft het zijn laatste bijeenkomst. Maar dan verschijnt er een oude dame en een meisje van hun leeftijd en een schimmige figuur die niet veel goeds belooft. Reden genoeg om het genootschap nog even in leven te houden.

Het verhaal van de dame leidt tot een zoektocht naar de vreemde figuur, die Jawahal blijkt te heten. Hij is uit op wraak op een overleden man die een verbinding blijkt te vormen tussen het meisje en een van de  weesjongens. Hij uit serieuze dreigementen en laat een spoor van brand en as na. Er volgt een hevige strijd tussen de weesjongens, het meisje en Jawahal, waarbij uiteindelijk aan beide kanten slachtoffers vallen. 

Het verhaal moet even op gang komen, maar wordt vervolgens al snel spannend. Als echter de identiteit van Jawahal bekend wordt en hij zich daar ook naar gedraagt, valt er meteen een heel stuk spanning weg; hij is niet langer eng en onvoorspelbaar. Maar zijn wraakactie zet hij door en de jongeren verslaan hem vervolgens, al moeten ze daar wel een offer voor brengen.

Hoewel Zafón niet wars is van het gebruik van de nodige clichés, weet hij toch een mysterieuze sfeer op te roepen. Hij leidt de lezer mee in de meest onwaarschijnlijke situaties die je als lezer wel degelijk pikt. Toch is het allemaal wat veel van het goede. Ook het einde wordt na de ontknoping nog te veel uitgesponnen met een sentimentele terugblik door een van de jongens. Al met al een aardig boek met een niet zo goed gedoseerde spanning, maar wel met het sprookjesachtige van ‘De schaduw van de wind’.

woensdag 12 oktober 2011

De held

Wat begint als een rustig familieverhaal, eindigt met spannende momenten en verrassende ontknopingen. Maar voor het zover is, moet Jessica Durlacher eerst even op gang komen. 'De held' (2011) begint met de dood van de vader van de familie. Sara, de dochter en ik-persoon, vertelt dat hij na een val is overleden. De familie moet zich hervinden. Sara wil meer weten over zijn oorlogsverleden, dat bepalend voor zijn leven is geweest. Dan besluit de zoon van Sara bij het leger in Amerika te gaan, waar hij woont. Er wordt ruime aandacht besteed aan de grote moeite die Sara hiermee heeft, maar Mich is vastbesloten.

Vervolgens daalt er allerlei onheil op de familie neer. Eerst wordt Sara tijdens het hardlopen lastiggevallen en dan wordt ze met haar man en dochter in hun huis overvallen. Ze worden hardhandig vastgebonden en haar man wordt zelfs beschoten. Haar dochter zwijgt in alle talen over wat de overvallers met haar hebben gedaan. De overval is een zaak voor de politie, maar Sara ontdekt zelf dat er tussen de verschillende voorvallen een verband bestaat. Zelfs de dood van haar vader kan ermee te maken hebben.   

De schrijfster weet op een natuurlijke manier het verleden en heden te verbinden en onderliggende verbanden te ontrafelen. Door haar eigen onderzoek komt Sara meer te weten over haar vaders verleden en zelfs Mich blijkt over nog voor haar onbekende informatie over hem te beschikken. Dit verklaart ook voor een groot deel zijn keuze voor het leger. In een stilzwijgend verbond weten Sara en Mich de gebeurtenissen op een voor hen passende wijze af te ronden. Een van hen zal ‘de held’ uit de titel blijken te zijn.

Een verhaal met bepaalde zwaartepunten in het begin, waarvan je denkt: ‘waar gaat dit heen?’ Maar als de losse elementen een verband krijgen, begint het echt te leven. Een gedenkwaardig boek.

zaterdag 8 oktober 2011

Muzen in Parijs

Wat een aangename verrassing om tijdens de film ‘Midnight in Paris’ van Woody Allen ondergedompeld te worden in het Parijs van de jaren twintig van de vorige eeuw! Daar liepen toen een hoop creatieve geesten rond die elkaar inspireerden, maar elkaar  soms ook in de weg zaten. Gertrude Stein, Picasso, Dalí…

Des te leuker om vervolgens het boek ‘Een eerste liefde in Parijs’ (2011) van Paula McLain te lezen over Hemingway en zijn eerste vrouw Hadley. Ze zijn vanuit Amerika naar Parijs gekomen, omdat dat het kunstzinnige epicentrum van dat moment was. Hadley stimuleert zijn schrijfambities en blijft zelf op de achtergrond. Als ze op een zeker moment haar pianospel serieus oppakt en zelfs een concert organiseert, laat ze dit uiteindelijk afweten door problemen met Hemingway. Ze realiseert zich terdege dat ze zichzelf wegcijfert voor hem, die vaak liefkozend Hem wordt genoemd, wat in onze taal leest alsof hij god zelf is.

Ze verkeren in het mondaine leven in Parijs, ook al hebben ze het de eerste tijd daar niet breed. Ook Scott Fitzgerald en zijn vrouw Zelda bewegen zich in deze kringen. Gilles Leroy geeft in ‘Alabama song’(vertaling 2011) hier een levendig beeld van. Zelda is bijna het tegenovergestelde van Hadley. Ze jaagt haar eigen genot na en zorgt dat ze aan haar trekken komt. Door met Fitzgerald te trouwen is zij een vrouw in de spotlights geworden. Samen maken ze het uitgaansleven in Parijs onveilig. Fitzgerald is, heel anders dan Hemingway, een echte dandy.  Ook Zelda is creatief onderlegd; ze schrijft, danst en schildert. Maar als ze met het eerste serieus iets wil gaan doen, blijkt dat Scott haar aantekeningen in zijn eigen werk gebruikt. Als hij hierdoor  last van haar krijgt, laat hij haar opnemen in een psychiatrische inrichting.    

In beide boeken komt duidelijk naar voren hoe diep de achterstelling van vrouwen destijds in het wezen van mensen, ook dat van vrouwen zelf,  is ingebed. Vooral het verhaal van Zelda is triest. Uiteindelijk geeft ze zelfs haar schilderijen weg, zodat jonge kunstenaars eroverheen hun eigen werk  kunnen schilderen. Zo raakt zij alles wat haar eigen is kwijt. Beide vrouwen raken uiteindelijk ook hun man kwijt, aan een ander, aan de dood. Hadley vindt nog een nieuwe liefde, maar had haar huwelijksbelofte ´tot in den dood´ waar willen maken.    

woensdag 5 oktober 2011

Vrijheid

‘Vrijheid’ (2010) van Jonathan Franzen gaat over the American dream en hoe een overvloed aan vrijheid tot moeilijke keuzes en ongelukkige situaties kan leiden. Het geeft een reëel beeld van het leven in het huidige Amerika en de achtergrond ervan. Het sleept je mee en laat je, ook door de weinige witregels, alsmaar doorlezen. Met recht een pageturner.  

Centraal staan Patty en Walter, waarvan de voorouders, een paar generaties eerder, naar de Verenigde Staten zijn geëmigreerd. In eerste instantie lijken zij een modelgezin met een zoon en een dochter en alles redelijk  op orde, maar al gauw blijkt dat er van alles aan schort.

Jonathan Franzen gaat heen en terug in de tijd en stelt ons zo de kinderen, maar ook  de voorouders van Patty en Walter voor. Het is bewonderingswaardig hoeveel personages hij beschrijft en hoe zij toch elk een eigen genuanceerd karakter meekrijgen van de schrijver. Zo komt de psychologie van de diverse personages mooi tot zijn recht. Als lezer moet je wel opletten, maar de schrijver leidt je goed rond binnen de verschillende generaties.

Thema’s als liefde en verraad, loyaliteit, maatschappelijk engagement, persoonlijke status en de hoogten en diepten van het psychisch welbevinden, vormen de kern van dit boek. Zo raakt  Walter betrokken in een goede zaak met de nodige discutabele lijntjes naar de macht van het grote geld. Dit drijft hem uiteindelijk tot het uiterste.

Over het motel dat een voorouder van de hoofdrolspelers ooit begon, schrijft Franzen: ‘Erachter bevond zich een ondiep ravijn vol afval en levenslustige jonge berkenboompjes, waarvan er één dwars door een afgedankte boodschappenkar groeide, die het uiteindelijk zou beknotten en verstikken.’ Een mooi citaat over het consumentisme dat de natuur verstoort, een zaak waar Walter tegen strijdt.

Al met al een pakkend boek, dat niet voor niets zo de hemel is in geprezen. Het maakt nieuwsgierig naar zijn opvolger en dwingt me er bijna toe om ook alsnog ‘De correcties’ te gaan lezen!

zondag 2 oktober 2011

Hella Haasse

Vrijdag 30 september, 17.00 uur. Ik hoor op de radio dat Hella Haasse is overleden. De dag ervoor al. Waarom hoor ik het nu pas?  Vanmorgen vroeg werd het  nog niet genoemd bij het journaal. Ik realiseer me dat ik op internet haar foto voorbij heb zien komen, maar er geen aandacht aan besteed heb, omdat ik ergens anders naar op zoek was. 93 jaar…


Ik moet toegeven dat ik maar één boek van haar gelezen heb; het Boekenweekgeschenk van 1994, ‘Transit’.  Dat heeft toen wel indruk op me gemaakt. De zoektocht van een jong meisje symbolisch verbeeld door een dame die toen ook al op leeftijd was. En al die tijd was ze op leeftijd en al die tijd was ze helemaal ‘bij’.

Nu, de zondag na haar overlijden, zie ik haar portret op tv en blijkt wat een intelligent, rustig en ontspannen mens zij was. Over de ongemakken van het ouder worden, wijdt ze niet uit en bang voor de dood is zij evenmin. Heel kalm en realistisch gaat ze die tegemoet, zonder angst. Je moet dit leven doormaken, vindt ze, en op een menswaardige manier afronden.

Haar redacteur vertelt dat ze bij de schrijfster langzaam het kaarsje uit heeft zien gaan en dat ze aan sterven toe was. Haar levenskracht was op, ze had geen energie meer.

Ik zie de veelheid aan boeken die ze heeft geschreven op tafel liggen bij ‘Boeken’ en realiseer me dat het koloniale verleden van Nederland me vooral een moeilijk onderwerp leek en dat ik waarschijnlijk mede daardoor nooit aan meer boeken van haar toegekomen ben. Zelfs niet aan ‘Oeroeg’ dat twee jaar geleden opnieuw uitkwam in het kader van ‘Nederland leest’. Het staat nog steeds  geduldig te wachten in mijn boekenkast. Ik weet wat mij te doen staat! Om te beginnen…