zaterdag 28 april 2012

Apen

Ik was op zoek naar een lekker ‘wegleesboek’ en de titel ‘Apen’ (in het Nederlands uitgegeven in 2005) sprak me niet gelijk aan. Maar dit boek is geschreven door Elisabeth Barillé die een paar mooie titels op haar naam heeft staan, zoals ‘Lijfelijkheid’, ‘De kleur van woede’ en een boek over Anaïs Nin. Daarmee leek ze eind jaren ’80, begin jaren ‘90 een grote belofte voor de Franse literatuur. Die heeft ze met haar latere werk, dat mondjesmaat door de jaren heen verscheen, niet helemaal waargemaakt. Haar latere boeken kenmerkten zich door een sterk aanwezige luchtigheid. Toch waren ze niet echt oppervlakkig. Ik gunde ‘Apen’ het voordeel van de twijfel en het las inderdaad lekker weg en  het ging ook nog ergens over.

Marion is een jonge, alleenstaande, Parijse vrouw die een beetje terugschrikt voor het leven. ‘Ja, het dagelijks leven verlamde haar, terwijl het onmogelijke haar als het ware elektriseerde.’ Zo komt het dat ze op verzoek van haar vriendin die zelfmoord heeft gepleegd, alleen naar Indië reist om haar as te vestrooien op de Ganges. Eenmaal daar ontmoet ze een andere Franse vrouw, die terug naar huis moet, en haar vraagt om op zoek te gaan naar haar man die ze er is kwijtgeraakt. Marion stort zich kranig op haar twee missies.
Ze maakt kennis met een Indië dat veel armen, ongelukkigen en smerigheid in zich draagt. Maar ze sluit haar ogen niet voor de zoektocht  van velen naar een zinvolle vervulling van het leven, hoewel ze haar reserves heeft bij de vraag of ze dit hier voor zichzelf zal kunnen vinden. Haar missies, die ze beide niet zal voltooien, brengen haar uiteindelijk dichter bij zichzelf. Als een vrouw met hervonden kracht reist ze terug naar Parijs.

‘Apen’ blijken te staan voor ‘gedachten’ in Indië en de dieren zelf sturen ook één van de missies van Marion in de war. ‘Het is met  boeken soms net als met  bepaalde mensen, van wie we hopen dat ze ons tot rust zullen brengen, inzicht zullen geven, ons aan onszelf zullen ontrukken, ja zelfs redden, …’ Dit boek is geen enorme hoogdraver, maar neemt je wel mee op de inspirerende zoektocht van Marion naar een zekere rust in dit leven. Helaas wel met een nogal zoetsappig eind. Maar als je van filosofische bespiegelingen houdt, is dit boek zeker de moeite waard.

zondag 22 april 2012

Begeerte heeftons aangeraakt

‘Begeerte  heeft ons aangeraakt’ is een regel uit het lied dat Lucas vroeger met zijn beste vriend zong als ze na een nacht stappen ’s ochtends naar huis gingen, terwijl andere mensen naar hun werk gingen. Die onbezorgde tijden zijn voorgoed voorbij. Lucas  heeft zijn vriend, die kunstenaar was, verloren aan de vuurwerkramp. De recalcitrante kunstenaar had op zeker  moment plaatsgemaakt voor de commerciële, tot ongenoegen van Lucas. Zelf is hij grote kenner van oude klavecimbels en volgt zijn hart door  een reis te ondernemen naar de bezitter van een waarschijnlijk waardevol klavecimbel. Vrijwel direct wordt hij opgenomen in de dorpsgemeenschap, waar zich bijzondere gebeurtenissen voordoen.

Debutant Bert Natter neemt de  lezer in dit boek (2008) mee in de belevenissen van Lucas. Thema’s als vriendschap, platonische liefde, leven en dood komen hierbij voorbij. Ook de kunstenaarswereld wordt kritisch belicht. Lucas ontmoet een jonge vrouw die verpletterend mooi op het oude klavecimbel kan spelen. Hij raakt in haar ban maar merkt dat ze ongrijpbaar is. Ze daagt hem uit en manipuleert hem, zodat hij tot daden wordt gedreven die onverantwoordelijk lijken. Natter weet genuanceerd haar zogenaamde ‘gekte’ te verwoorden.    
Met Lucas, de ik-figuur, beleef je zijn verhaal mee, van hoe het eerder in Enschede tijdens de vuurwerkramp is misgegaan tot hoe hij zich heeft gestort op zijn eigen verworven kundigheid van oude klavecimbels tot de apotheose waarin hij de jonge vrouw los moet laten. Natter beschrijft de dingen des levens op serieuze, maar vaak ook humoristische wijze. Dit debuut maakt nieuwsgierig naar de twee maanden  geleden verschenen opvolger ´Hoe staat het met de liefde?´

zondag 15 april 2012

Dienstreizen van een thuisblijver

‘Dienstreizen van een thuisblijver’ (2011) is overal aangekondigd als een van de luchtigere boeken van Maarten ’t Hart. En luchtig zijn de verhalen dan ook in dit tweede autobiografische boek van zijn hand. De titel schept de verwachting dat het gaat om reizen die hij, met de nodige tegenzin, maakt ter promotie van zijn werk. Voor een deel van de verhalen in dit boek gaat dit op, maar voor een deel ook niet. Hij maakt zogenaamde lesereisen als hij succesvol is in Duitsland en gaat met een groep schrijvers naar Zweden. Maar ook de lezers die hem weten te vinden op zijn thuishonk of het gastschrijverschap in Leiden, vlakbij huis, vormen onderwerp van zijn boek.

Ik had een beeld in mijn hoofd van een boek à la Bob den Uyl over de onzekerheden en angsten tijdens zijn reizen en reisjes. Daar gaat het bij ’t Hart echter niet over. Ooit gezakt voor zijn rijexamen en veroordeeld tot het openbaar vervoer gaat hij vaak met frisse tegenzin op pad. Bij lezing kan ik me echter niet aan de indruk onttrekken dat hij wel degelijk gevleid is door de vraag naar zijn komst. Maar een reis naar Canada gaat hem echt te ver en die gaat hij dan ook niet ondernemen.
Achterliggend romantisch idee van de schrijver is dat hij idealiter vanuit zijn zolderkamer wil schrijven om zo met zijn lezers te kunnen communiceren. Dat voldoet in deze tijd echter niet meer. Een schrijver moet zichzelf verkopen. En dat valt  niet mee voor ´een geestelijk eenpittertje´, zoals zijn vader hem noemde. ´Als ik contact wil met een medemens zet ik wel een cantate van Bach op´, zegt de schrijver zelf.
Kunst van deze verhalenbundel is de humor en zelfspot waarmee Maarten ’t Hart deze geschreven heeft. Ook zijn collega-schrijvers ontkomen niet aan zijn scherpe pen. Zo heeft hij het over ‘peutertje Palmen’ en ‘de Schrijfster’ als hij doelt op Anna Enquist die hem gedurende een reis met schrijvers stelselmatig negeert. Over Hanneke, zijn vrouw, komen we weinig te weten. Wel poneert hij de volgende liefdevolle stelling: ´Verliefdheid wist heimwee uit, omdat verliefdheid heimwee is naar de geliefde, en waar de geliefde is, daar ben je thuis.´ Al met al een verzameling boeiend vertelde verhalen die een beeld geven van hoe Maarten ´t Hart in het leven staat.

zaterdag 7 april 2012

De zomer van Justus en Octavia

Van Frans Vogels kwam in 2010 de roman ‘De zomer van Justus en Octavia’ uit. Eerder verscheen van hem een verhalenbundel en de novelle ‘De negende generatie’. Op de covers prijken zijn eigen schilderijen. De roman vormt een volgende stap in zijn schrijverscarrière. Hierin schetst hij een beeld van een onalledaags duo. Justus, een gescheiden man met een zorgeloze manier van leven, trekt met Octavia, zijn dochter, naar het zuiden. De twee vrijbuiters zien wel wat ze tegenkomen onderweg.

Gelijk op de eerste pagina wordt je als lezer het verhaal in getrokken. Justus, stookt op straat een vuurtje met overbodige spullen, voor hij met Octavia afreist naar Frankrijk. Levensechte dialogen met toegestroomde buurtbewoners en de plaatselijke politieagent (‘Waar zijn wij mee bezig?’) kleuren het verhaal. De moeder van Octavia kon niet tegen de laconieke levenshouding van haar man en dochter en heeft hen daarom verlaten. Samen kunnen ze het echter prima vinden.
Met de nodige humor en een lichtvoetige verteltrant verhaalt Vogels over de reis van het tweetal en wie ze onderweg zoal ontmoeten. Met een kapotte Jeep stranden ze bij een boer, die ze op zijn land blijken te kunnen helpen. Een voorbij komende dandy wil zijn eend ruilen voor de Jeep en zo kunnen ze weer voort. ‘De koren- en zonnebloemvelden beginnen al te kleuren. De eend pruttelt rustig langs de Franse Route National.’ Met eenvoudige streken schildert de schrijver zijn aangenaam leesbare verhaal.    

Toch blijft het niet bij een simpel reisverhaal wat rustig doorkabbelt. Op het kasteel van een wijnboer in Zuid Frankrijk waar het stel terechtkomt en vervolgens ook aan het werk gaat, blijken onder alle luchtigheden enige verwikkelingen te spelen. De boer en zijn personeel hebben door het verleden aangetaste relaties, die alle betrokkenen uiteindelijk parten spelen. Ook voor het reislustige duo heeft dit gevolgen en het biedt hen uiteindelijk een onverwachte toekomst. Een onderhoudend verhaal  met een onverwachte wending!