zondag 31 januari 2016

Wintertijd

In mijn terugkijkglas 
blik ik op het verleden 
vanaf de geboortewaas 
voel ik de mist in mijn leven 
veel grijs
weinig licht 
sneeuwvlokken wit 
vallen zacht
bedekken dat 
wat niet gezegd mag
het geheim brengt 
verborgen tranen
een levenslange
maskerade

Maar nu in mijn wintertijd 
laat ik bij het haardvuur 
mijn ijzig pantser
door warmte ontdooien 
Wie is er nog over 
om dichterbij te komen?

zondag 24 januari 2016

Legende van een zelfmoord

Een legende is een oud verhaal dat door de jaren heen overgeleverd is en zich niet veel meer aantrekt van de historische feiten. Een verhaal dat zijn eigen leven is gaan leiden. Dat is precies wat David Vann heeft gedaan in ‘Legende van een zelfmoord’, een mozaïek van verhalen waarbij het thema zelfmoord in verschillende gedaantes gestalte krijgt. Hij is hierbij geïnspireerd door de zelfmoord van zijn eigen vader en geeft een schokkende draai aan dat verhaal.

De eerste korte verhalen zijn geschreven vanuit de visie van de jonge Roy, wiens vader zelfmoord pleegt. De volgende langere verhalen bieden het perspectief van het leven van de vader als hij met zijn zoon naar een onbewoond eiland in Alaska verhuist. Over ontberingen en overleven met weinig middelen, zonder comfort en leven van de jacht en visserij.

Roy kan ’s nachts niet slapen omdat zijn vader dan telkens huilt. De volgende ochtend is hij dan weer de vrolijkheid zelve. Dit kan Roy niet rijmen. Telkens rijst de vraag wie nu wie door het eenzame avontuur heen sleept. De vader of de zoon die op zijn dertiende al volwassen moet zijn en weinig tijd heeft gehad om kind te zijn. Is zijn vader wel zo volwassen of is hij een notoire romanticus die telkens naar het onmogelijke streeft?

Het is razend knap hoe de schrijver je meesleurt in de verhalen die heel rauw zijn, en ondanks schijnbare tegenstellingen, ook heel geloofwaardig. Je raakt als lezer sterk betrokken bij de worstelingen van zowel Roy als zijn vader. Deze spreken ze nooit naar elkaar uit, zodat ze ondanks de nabijheid van elkaar op het eiland, een zekere afstand tot elkaar behouden. Beiden zijn eenzaam in hun eigen gedachtewereld. Vann heeft een stijl zonder opsmuk en beschrijft details zonder te vervelen. Een indrukwekkend boek dat je niet gauw loslaat. 

zaterdag 16 januari 2016

Alles verandert

Kristien Hemmerechts is een zeer productieve schrijver. In 2014 kwam het heftige ‘De vrouw die de honden eten gaf’ waarin zij in het hoofd kroop van de vrouw van Dutroux. Vorig jaar volgde daarop alweer het volgende boek met de titel ‘Alles verandert’. Hoewel ik haar niet in al haar boeken even scherp vind, is haar laatste boek dat zeker wel.

Hemmerechts neemt de roman ‘In ongenade’ van Coetzee als voorbeeld. Coetzee zet een docent literatuur neer die een verhouding met een studente krijgt met zijn schorsing en een leven dat op zijn kop staat tot gevolg. Hemmerechts draait het om en geeft een vrouwelijke docent literatuur en een Poolse studente de hoofdrol in haar verhaal. Waar het Coetzee om de zwart-wit verhoudingen gaat, gaat het Hemmerechts vooral om de man-vrouw verhoudingen.    

De gevolgen lijken vergelijkbaar, maar is dat ook zo? Iris, de docente, krijgt te maken met gewelddadige represailles en durft geen aangifte te doen. Haar leven waarin ze een degelijke positie heeft opgebouwd op de universiteit steekt scherp af tegen dat van haar hervonden zoon, die als opzichter van een villa op het platteland zijn dagen slijt. 

Toch komt ook in dit verhaal de rassendiscussie nog naar voren, in de vorm van vluchtelingen rond de villa waar Iris’ zoon woont, die in haar ogen vaak de schijn tegen hebben, terwijl haar zoon er laconiek over doet en goede manier heeft gevonden om met ze om te gaan.

Hemmerechts boek stelt in deze  roman veel relevante vragen. Komt een vrouw moeilijker weg met een affaire dan een man? In hoeverre kunnen we contact maken met vluchtelingen en waar gaat het soms mis? Zijn de voorstanders van een multiculturele samenleving naïef, net als degenen die zeggen dat de vrouwenemancipatie hier wel klaar is? Een actueel verhaal, op een pakkende manier geschreven, dus met recht een goede Hemmerechts!  


zondag 10 januari 2016

Compassie

In ‘Compassie’ portretteert Stephan Enter een man van in de veertig die niet wil weten hoe oud hij is. Hij is altijd op zoek naar een volgende liefde en wil zich niet hechten, dus zijn relaties zijn altijd tijdelijk. Hij haat burgerlijkheid en stelt dat het niet voor niets is dat huwelijk rijmt op afschuwelijk. Als hij in between relaties is, ontdekt hij internetdating en komt in contact met een jongere vrouw die zijn leven zal veranderen.

De lezer wordt meegenomen in het aftasten en kennismaken van Frank en Jessica. Zij staat op het punt te promoveren, van hem komen we niets te weten over zijn activiteiten. Jessica blijkt nog niet eerder een serieuze relatie gehad te hebben, wat Frank het gevoel geeft de leider te zijn binnen de hunne. Hij stelt zich ten doel haar onzekerheid in de liefde weg te nemen en dan weer verder te zoeken.

Maar in de praktijk loopt het anders. Frank ontdekt voor het eerst in zijn leven hoe wezenlijk en kwetsbaar de liefde kan zijn. Vanuit zijn eigen afkomst kent hij dit niet. Enter vertelt gaandeweg hoe hij laveert tussen de modus van weldoener en geliefde. De relatie is als een rollercoaster; het gaat snel van diepten naar ongekende hoogten, maar is maar tijdelijk. Frank wordt onaangenaam verrast als Jessica het roer in handen neemt. Hij leert enkele levenslessen en vooral om waarachtig te leven, omdat het anders geen zin heeft.

Enter heeft een sobere schrijfstijl die past bij de hoofdpersoon. Hij laat de omgeving meespelen met zijn gevoelens en ervaringen. Hij geeft niet meteen alles weg zodat je tot het einde toe geboeid doorleest. Ondanks het unhappy end heeft de schrijver het einde mooi gecomponeerd. Compassie, heb het maar met deze of gene.  

zaterdag 2 januari 2016

Muidhond

Eerst dacht ik dat muidhond een verbastering was van huidmond, maar het blijkt een bestaande naam voor een karperachtige vis te zijn. Deze vis kan volgens het overgeleverde verhaal levende organismen in zijn omgeving beter maken. Jonathan vangt deze vis op een cruciaal moment in zijn leven. Hij moet beter worden dan hij was voordat hij in de gevangenis kwam vanwege zijn gevoelens voor een klein meisje. Zijn nieuwe buurmeisje ziet hij als een beproeving voor zijn nieuwe ik. De vis moet hem hierbij tot steun zijn.

Inge Schilperoord laat vanaf het begin van het verhaal een dreigende sfeer constant aanwezig zijn. Als lezer wacht je bijna totdat Jonathan zijn ondergang tegemoet gaat. Het is onveranderd heet en broeierig wat zijn staat van zijn illustreert. Overigens ligt dit er wel erg dik bovenop en word je als lezer met nogal wat varianten van zweetdruppels en wegvegende zakdoeken lastig gevallen. Maar goed, het idee is duidelijk. Ook de muidhond die Jonathan in zijn kamer verzorgt weerspiegelt zijn eigen situatie en stevent af op zijn ondergang.

De schrijfster verwoordt doeltreffend de gedachtegang van de hoofdpersoon in zijn dagelijkse omgang met het ontwijken van zijn noodlot. Zij is dan ook forensisch psycholoog en kan uit haar praktijk putten. Het is bewonderenswaardig hoe ze balanceert tussen de veranderingsgezindheid van Jonathan en de omstandigheden die hem naar zijn lot leiden. Als lezer leef je met hem mee zonder hem direct te veroordelen of te verdedigen. Dat is knap gedaan.

Het is dan ook jammer dat sommige verwoordingen niet kloppend zijn, zoals wanneer zijn moeder een ‘denkbeeldige kruisbeweging op zijn voorhoofd’ tekent. Dit neemt niet weg dat het in zijn geheel een indringend en benauwend verhaal is dat je meesleept naar het toch  nog verrassende einde. Een huidmond zorgt dan ook voor zuurstof, voorwaarde voor leven.