zondag 4 november 2012

Vrij man

In ‘Vrij man’ (2012) ontmoet Nelleke Noordervliet zelf Menno Molenaar in het hedendaagse New York. Hij is de hoofdpersoon in haar verhaal. Uit zijn vraag of in Nederland nu Oranje aan de macht is, nadat De Witt is vermoord, blijkt echter dat hij uit de zeventiende eeuw komt. Dat prikkelt de fantasie van de schijfster en ze besluit in zijn huid te kruipen, want ‘dat is wat schrijvers doen’. Zo verbeeldt ze zijn leven en treedt ze soms even toe in zijn verhaal. Het lijkt een gezochte constructie, maar ze weet het zo te brengen dat het werkt.    

Molenaar is van huis uit geen rijk man, maar kan studeren op kosten van zijn weldoener in ruil voor politieke informatie. Zo wordt hij arts en jurist en begeeft zich in de kringen van De Witt. Ook komt hij in contact met vrijdenkers, waardoor hij zijn geloof verliest. Als alle banden hem te nauw worden, pleegt hij een agressieve daad waarna hij naar New York vlucht, de nieuwe wereld. Daar wil hij volgens zijn  idealen een democratische gemeenschap opbouwen. Hij komt een heel eind, maar het is al snel duidelijk dat Noordervliet hem geen happy end zal gunnen.

De schrijfster zet in kleuren en geuren een realistisch beeld neer van het leven in de zeventiende eeuw. Het New York van toen is nog lang niet het toppunt van westerse beschaving wat het later zal worden. Het streven van Molenaar naar vrijheid en een ideale samenleving brengt hem niet alleen in hoge, maar ook in lagere kringen waar hij zich aan de omstandigheden aanpast. Als hij uiteindelijk zijn vak als arts uitoefent, stuit hij op kritiek van de plaatselijke gelovige bevolking, omdat hij zo wetenschappelijk te werk gaat, dat hij in hun optiek daarmee de wil van god ondermijnt. Een aan hem nagelaten fortuin biedt hem een zekere vrijheid, maar brengt ook verantwoordelijkheden met zich mee.

Nelleke Noordervliet zet het rauwe en soms ook plechtstatige leven van die dagen goed neer en hanteert een daarbij passend taalgebruik. Als Molenaar de dood in de ogen kijkt zegt ze: ‘Net voor de dood gaf het lichaam de strijd op en zweefde wiegend in het vruchtwater van de tijd, wachtend op de geboorte van de ziel in de eeuwigheid.’ Hij overleeft dit keer, maar zal anderen verliezen. Een stevig verhaal over een intelligente man, die steeds zoekende is naar vrijheid, maar het in wezen nooit vindt.
 


Geen opmerkingen:

Een reactie posten