Het nieuwe zwart

Darian Leader is psychoanalyticus en vanuit die optiek beschouwt hij depressie als ‘een reeks van symptomen die voortkomen uit complexe, unieke menselijke levensgeschiedenissen.’ Hiermee gaat hij bewust in tegen de tegenwoordig overheersende biologische opvatting die qua aanpak van het probleem enkel medicatie inzet. Dit doet de lijder aan depressie tekort, vindt Leader. Patiënten worden met pillen alleen maar klaargestoomd om weer productief deel te kunnen nemen aan de  maatschappij. Daarbij wordt voorbij gegaan aan het persoonlijke verhaal wat achter een depressie schuil gaat. 

‘Rouw, melancholie en depressie’ luidt de ondertitel van Leaders boek dat in 2011 vertaald is in het Nederlands. Leader merkt op hoezeer rouw en melancholie zijn verdrongen door depressie. De afgelopen tien jaar is het aantal depressieven verdubbeld. Volgens Leader noemen we normale, te doorleven processen zoals rouw en melancholie, te snel depressie.

Om deze opvatting te staven, is het erfgoed van Freud, met enkele kanttekeningen, zeer bruikbaar. Ook van de theorie van enkele van zijn navolgers valt veel te leren, volgens Leader. Vaak wordt aan rouw als reactie op een verlies voorbij gegaan in de huidige benadering van depressie, vindt hij. Dit terwijl de effectiviteit van medicijnen nog steeds niet onomstotelijk is bewezen.

Leader gaat nader in op rouw en hoe je daarvoor anderen om je heen nodig hebt. Ook rouwrituelen zijn van groot belang. Verder kan kunst een rol spelen in het naar buiten brengen van rouw en verdriet. ‘Wat niemand kan begrijpen van mijn verdriet, kan iemand zó uitdrukken dat ik mezelf kan herkennen in wat ik niet kan delen’, formuleert psychoanalytica Ginette Raimbault haar visie over kunst in het teken van rouw. Het gaat er niet om dat je na een verlies zo snel mogelijk je gewone leven weer oppakt, maar dat je het verlies integreert in je leven, stelt Leader. 

Rouw en melancholie kunnen overigens tegenover elkaar staan. Zo laat je door te rouwen een verloren persoon los, terwijl als je melancholisch bent, je je juist aan deze persoon hecht. De melancholicus hecht zich aan het negatieve, terwijl de rouwende juist het verlies van het positieve accepteert.   Leader pleit dus voor een beschouwing van de persoonlijke beleving in plaats van alleen maar naar de tekortkomingen van iemand in het functioneren in de maatschappij te kijken. Rouw en verlies dienen doorleefd te worden en niet alleen maar gedempt met medicijnen. Een visie die het verdient serieus genomen te worden.