Kennis wordt steeds vluchtiger. Geschiedenisfeiten zoek je alleen nog op als het heden erom vraagt. Geschiedenis is niet langer een bedding voor collectief bewustzijn. Studenten kennen Brecht niet meer. Wat is nog onze sociale samenhang? Vraagt Bas Heijne zich af. De stortvloed aan beelden die we via diverse nieuwe communicatiemiddelen rondsturen roepen verschillende beelden van de werkelijkheid op. De veelheid aan informatie maakt dat we selectief met de feiten omgaan. Daniel Dennett merkt op dat niet langer duidelijk is welke bronnen van informatie betrouwbaar zijn. Haal je het nieuws van twitter of van een blog? Feit en fictie liggen steeds dichter bij elkaar. Steeds meer beschouwen we fictie als feit. Denk aan de altijd positieve facebookberichten. Foto’s komen in de plaats van herinneringen.
Volgens Heijne zijn we beland in een belevingswereld, waarin elk individu zelf bepaalt welke kennis hij nodig heeft. Door het primaat van de individuele beleving is alles dichtbij en subjectief geworden. Longreads worden op twitter apart benoemd vanwege de bijzonderheid ervan. Tijdschriften krijgen steeds minder lezers. Het opdoen van kennis, hangt ook af van media-aandacht. Zo kan de verfilming van een eerder verschenen boek dit weer uit de vergetelheid halen, maar zo kan ook een boek zonder veel exposure in de marge blijven hangen.
Beschouwing is een vorm van lifestyle geworden en kunst, en daarmee ook literatuur, is niet langer een middel om te verkennen wat nieuw en vreemd is, maar een verlengstuk van je persoonlijkheid. Je kunt cultuur dan alleen nog delen met geestverwanten, terwijl deze niet langer bruggen slaat tussen anders denkenden. Als je niet langer een vormend bewustzijn ontwikkelt, bestaat alleen nog de wereld als een verlengstuk van jezelf.
Een canon van onze cultuur zou ons historisch besef en onderlinge binding weer meer mogelijk kunnen maken. Maar wie bepaalt wat erin wordt opgenomen? En bepaalt niet ieder voor zich wat hij belangrijk vindt? We beschikken wel over kennis maar niet over kennis die samenhangt. Beleving van de wereld wordt de kennis ervan. De wereld wordt geconsumeerd. Alessandro Baricco noemt de adepten van de hedendaagse mediacultuur ‘barbaren’, telkens op zoek naar nieuw ervaringen, waarmee ze op de vlakte blijven. We leven in een cultuur van constante beweging. Diepte is stilstand. Nadenken wordt vervangen door ondergaan. Maar mensen hebben altijd verhalen nodig. Heeft de literaire roman hierin nog een rol?
Geen opmerkingen:
Een reactie posten