vrijdag 28 juli 2017

Malva

‘Malva’ is het romandebuut van Hagar Peeters. Eind jaren ’90 brak zij door met haar gedichten en in 2015 verscheen deze eerste roman. Zij won hiermee de Fintro Literatuurprijs en ontving daarnaast diverse nominaties. Het mooie van het gegeven van het boek is dat de geschiedenis van de hoofdpersoon Malva raakvlakken heeft met de achtergrond van de schrijfster zelf. Om deze met elkaar te verbinden en recht te doen, vond de schrijfster de vorm van deze roman.

Malva was de dochter van de dichter Pablo Neruda en zijn eerste vrouw, die een Nederlandse achtergrond had. In 1934 werd Malva geboren en aanvankelijk was Neruda verguld van blijdschap. Toen bleek dat zij een waterhoofd had, keerde hij zich echter van haar af. Na een paar jaar liet hij dochter en vrouw alleen om met een ander verder te gaan en zijn carrière als dichter voorrang te geven.

De vader van Hagar Peeters was als journalist bij de begrafenis van de dichter en had de eerste jaren ook nauwelijks contact met zijn dochter. Malva verzoekt nu vanuit haar vergunde eeuwig leven de schrijfster om haar verhaal te vertellen. Dit vormt het bouwwerk van het verhaal. In het begin schemert de constructie er nog veel doorheen, maar gaandeweg vindt het verhaal zijn weg en neemt het je mee in Malva’s kritische overdenkingen.

Deze zijn aan Peeters besteed die aan het genegeerde kind graag recht wil doen. Ze onderzoekt de eufemistische benamingen van de aandoening van Malva en de symbolische kanten van haar naam, die naar een bloem verwijst. Malva neemt via de schrijfster het dappere en definitieve laatste woord na het stilzwijgen van haar vader. Ze breekt hiermee een lans voor alle kinderen in de kunstgeschiedenis waarvan de vader zijn carrière verkoos boven zijn kind omdat hij de wereld nu eenmaal grootse werken moest bieden. Dat zij hiermee wegkwamen noemde een filosoof ‘moral luck’.

Het mooie van dit verhaal is dat de schrijfster zich helemaal inleeft in de gesteldheid van Malva en met de nodige verbeelding en passende metaforen haar leven neerzet. Hier komt haar poëtische kant naar voren. Ook wekt ze de andere doden waaronder Malva verkeert op mooie wijze tot leven. Tot een gesprek tussen Socrates en Neruda aan toe, waarbij de dichter scherp aan de tand wordt gevoeld. In haar verbeelding ziet Malva zich alsnog erkend door haar vader. Een schamele troost voor een leven dat maar acht jaar mocht duren, maar misschien wel het hoogst haalbare. Dit verhaal bewijst hoe de verbeelding het leven kan reconstrueren en het verleden een weldenkende stem kan geven.       

zaterdag 22 juli 2017

Onheilig

Roos van Rijswijk is al langere tijd actief met schrijven, interviewen, recenseren en andere werkzaamheden rondom het geschreven woord. Na diverse verhalen is vorig jaar haar romandebuut ‘Onheilig’ verschenen. Ik las het en was erg onder de indruk. Ze verplaatst zich moeiteloos in haar twee hoofdpersonages en geeft hen elk een eigen, natuurlijke stem. Het is een verhaal waarin tegen menig heilig huisje wordt geschopt, zoals bijvoorbeeld de zogenaamd vanzelfsprekende liefde tussen moeder en zoon. Miguel is zijn moeder ontvlucht en in een verlaten plaatsje in Duitsland neergestreken met de symbolische naam Nieheim. Ze hebben lange tijd geen contact gehad, totdat blijkt dat Miguels moeder niet lang meer te leven heeft. Dan voelen ze allebei een soort noodzaak elkaar nog eens op te zoeken.

De schrijfster is heel goed in het suggereren van dingen die op een later moment pas bevestigd worden. Zo krijgt Miguel een jongen in huis waarvan je als lezer gelijk denkt dat er een steekje bij hem los zit en pas later weet je dit zeker. De twee hebben een basaal contact van weinig woorden en een eenvoudig leven met de fysieke arbeid die zich aandient. Miguel is altijd een buitenstaander geweest en is zonder vader opgegroeid. Zijn moeder hield niet van hem wat zij soms op harde wijze kenbaar maakt. Hij leeft met een droombeeld van zijn Mexicaanse vader die hij telkens voor zich ziet in een grote zandvlakte. We leven met zijn leventje mee.

Zijn moeder moet het vanwege vakantie even zonder haar hulpverlener doen, maar doet haar schriftelijk verslag van al haar bevindingen. Ze neemt hierbij zeker geen blad voor de mond wat soms tot rauwe bekentenissen leidt. Ze heeft het over seks, de afwezige liefde voor een kind, de illusie van het droomgezinnetje waarbinnen ze haar hulpverlener plaatst. Ze is zo eerlijk dat het pijn doet, ze heeft niets meer te verliezen. De schrijfster maakt van haar een echte vrouw van wat oudere leeftijd met een daarbij passend verleden. Ze is cynisch geworden, levensmoe, een versleten ziel. Het unhappy end, ingegeven door het gebrek aan communicatie tussen moeder en zoon, past goed bij dit verhaal. Ik kijk uit naar het volgende!  

vrijdag 14 juli 2017

Art. 285b

In 2006 debuteerde Christiaan Weijts met Art. 285b. Hij verdiende er twee literaire prijzen mee en een nominatie. Het is dan ook een verhaal dat indruk maakt. Hij heeft hiervoor geput uit zijn eigen ervaring met een verbroken relatie. Het verhaal wordt verteld vanuit het perspectief van Sebastiaan, de vermeende stalker. Het hele boek is eigenlijk zijn eigen verdediging als hij moet voorkomen. Het beschrijft de twee gelijktijdige recent verloren relaties van Sebastiaan. De ene een twintiger die in de prostitutie werkt, de ander een Italiaans tienermeisje dat hij pianoles geeft. Ze lijken elk een appèl te doen op een andere kant van hem. De wilde wereldwijze en de kleine onschuldige. Beiden wonen in een andere stad en de twee werelden vullen elkaar prima aan in zijn beleving. Totdat deze elkaar raken.

Van het begin af aan weet je als lezer dat de oudste van de twee hem aan zal klagen voor stalking. De schrijver neemt je mee in hun relatie die zowel intimiteit als afstand in zich bergt. Het niet fysieke is voor Vicky een groot goed, terwijl Sebastiaan verlangt naar seksueel contact. In wereldwijsheid is zij zijn meerdere. Tegenover Rosetta is hij degene met meer ervaring. Het is mooi om te lezen hoe de hoofdpersoon balanceert tussen berekendheid en verlangen. Hij behelst zowel de romanticus als de obsessief claimende minnaar.

Door Sebastiaan pianist te maken kan de schrijver zijn liefdesperikelen mooi koppelen aan ontdekkingen die hij doet in de klassieke muziek. Zijn verbeelding brengt hem tot een theorie die een meisje uit het publiek naderhand met een woord ontkracht. Het is wel juist deze fantasie die zijn leven op een hoger plan tilt. Het is dan ook de romantische notie die de hoofdrol speelt in zijn verdediging. Hij probeert zichzelf vrij te pleiten en plaatst Vicky in een psychisch gemankeerd hokje. Komt hij hiermee weg?     

zaterdag 8 juli 2017

Woorden zonder muziek

Waar ik op hoopte kwam uit. De autobiografie van Philip Glass is geen technisch verhaal over muziek, maar een bevlogen geschiedenis van een kunstenaar die veel reist, meemaakt en denkt. Dat alles komt terug in de stukken die hij componeert. Het is zijn manier van leven. Hij verwacht er dan ook tot het einde aan toe mee door te gaan, voor zover mogelijk. Dat kenmerkt de ware kunstenaar, stelt hij.

Bij oppervlakkige lezing van zijn levensverhaal kan het lijken alsof hij een geluksvogel is en alles hem in de schoot is geworpen. Toch is dat niet helemaal waar. Dat deze indruk wordt gewekt komt door zijn positieve kijk op het leven en zijn doorzettingsvermogen om dat na te jagen wat hem inspireert. Hij ging vroeg studeren en leek zijn eenvoudige afkomst te ontgroeien. Toen hij vervolgens een muziekopleiding volgde, werd hij daarin niet echt gestimuleerd door zijn moeder. Want hoe kun je daarvan leven? Glass had dan ook bijbaantjes tot hij begin veertig was. Hij werkte om muziek te kunnen maken en brak pas door na een groots optreden waarmee hij zich achteraf in de schulden bleek te steken.

Als lezer krijg je een beeld van de kunstscene in New York, maar dat is meer een indruk, vooral omdat Glass volwassener lijkt dan zijn leeftijdgenoten en een bredere horizon zoekt. Hij reist met zijn eerste vrouw naar India en ontmoet daar veel wijze mannen die hem inspireren. Hij schrijft hier gedreven over en vervalt soms in details, maar blijft altijd interessant om te lezen.

Zijn eerste vrouw lijkt hem overkomen en door zijn tweede wordt hij overrompeld. Hij kan haar niet loslaten en stapt met moeite uit zijn huwelijk dat zo lang zijn basis vormde. Met zijn tweede vrouw is hem echter niet veel tijd gegund. Na tien jaar samen verliest hij haar aan de dood. Dat heeft een grote impact. Toch schrijft hij bedachtzaam over de dood, als onvermijdelijk onderdeel van het leven. Uit zijn enthousiaste beschrijving van haar kunstwerken blijkt hoezeer hij haar bewonderde.

Na de aanvankelijk slechte ontvangst van zijn vrijzinnige muziek breekt hij na jarenlang doorzetten eindelijk door. Hij componeert voor zijn ensemble, maar ook voor theater en film. Het mooie is dat hij zich niet beperkt tot de muziek maar zich ook bezighoudt met alles daaromheen. Decorbouw, opstelling, het maken van instrumenten en bij de film met het verhaal. Lees het verhaal van deze veelzijdige kunstenaar en geniet van zijn muziek!   

zaterdag 1 juli 2017

Language is a virus

Paradise
is exactly like where you are right now
only much much
better

I saw this guy on the train

and he seemed to have gotten stuck
in one of those abstract trances
and he was going: ‘Ugh… Ugh… Ugh… '
And Fred said:
l think he's in some kind of pain. I think it's a pain cry
and I said: Pain cry?
Then language is a virus

Language, it's a virus

Well I was talking to a friend

and I was saying:
I wanted you
and I was looking for you
but I couldn't find you. I couldn't find you
and he said: Hey!
are you talking to me?
or are you just practicing
for one of those performances of yours?
Huh?

Language, it's a virus


He said: I had to write that letter to your mother

and I had to tell the judge that it was you
and I had to sell the car and go to Florida
because that's just my way of saying (it's a charm)
that I love you. And I (it's a job)
had to call you at the crack of dawn (why?)
and list the times that I've been wrong
‘cause that's just my way of saying
that I'm sorry (it's a job)

Language, it's a virus


Paradise

is exactly like
where you are right now
only much much (it's a shipwreck)
better (it's a job)

(...)

Laurie Anderson