Het feest der onbeduidendheid

Is het leven een feest? Draait het om een goed humeur? Is het één grote grap of is dat te makkelijk gedacht? Milan Kundera maakt met zijn filosofische roman dat ik weer zin krijg hier iets te schrijven, hoe onbeduidend  dat ook moge zijn. Hij voert vier vrienden ten tonele in het Parijs van nu. Alain is gefascineerd door de navel, Ramon wordt door een oud-collega voorgelogen over een vermeende ziekte en Charles en Caliban verzorgen cocktailparty’s. Caliban spreekt op de feestjes altijd een zelfverzonnen Pakistaans in een poging zichzelf te mystificeren. Heeft hun leven gewicht of is het banaal?

De mannen banen zich een weg door het bestaan en vragen zich meer dan eens af waarom ze doen wat ze doen. De oud-collega verbaast zich om zijn eigen leugen dat hij kanker zou hebben. De verteller zegt daarover: ‘Zelfs nu het een simpele herinnering was geworden, bleef de kanker hem gezelschap houden als het licht van een klein gloeilampje dat hem op raadselachtige wijze in verrukking bracht.’ Zo lijkt ongeluk diepte te kunnen verlenen aan het leven.

Ze beschouwen het onderlinge contact tussen mensen en erkennen de waarde van zowel praten als stilte, met name bij het maken van een goede indruk op een vrouw. ‘Als iemand die schittert een vrouw probeert te versieren, heeft zij het gevoel dat ze een wedstrijd moet aangaan. Ze voelt zich verplicht om ook te sçhitteren,’ laat Kundera Ramon zeggen.

De verteller introduceert Stalin met een grappige anekdote die hij ooit verteld zou hebben aan zijn kameraden. Gebeurtenissen uit het verleden integreren in het leven van nu. De geschiedenis bepaalt mede het heden en kan niet afgedaan worden met een grap. Maar in het dagelijkse leven is humor wel onontbeerlijk. Zo kocht Alain een mooie fles drank die hij ter ere van ‘de zeer grote dichter die omwille van zijn nederige verering van de poëzie had gezworen nooit één vers te schrijven.’

Ramon denkt dat het enig mogelijke verzet tegen de wereld is deze niet serieus te nemen. ‘Maar ik constateer dat onze grappen hun macht hebben verloren.’ Volgens Hegel, die Ramon van zijn bedenker heeft moeten lezen, is echte humor ondenkbaar zonder een eindeloos goed humeur. Van daaruit kun je lachen om de domheid van mensen.

Is het goede humeur iets nastrevenswaardigs? Of vormt het aanspreken van een goede fles drank een goed doel in dit leven? Of het ontwijken van de banale rij voor het Louvre als opium voor het volk? Moet je je vasthouden aan de rol die je in het begin van je leven hebt meegekregen? Contacten zijn vaak opportunistisch en individualiteit een illusie. Maar we spelen allemaal onze rol in het schouwspel van het leven. Zeer waarschijnlijk een onbeduidende. Wat een feest!