Het boek Ont

De verschijning van het nieuwe boek van Anton Valens, ‘Het compostcirculatieplan’, herinnerde me weer aan ‘Het boek Ont’ uit 2012 dat ik nog steeds niet gelezen had. Voor dit boek had ik nog nooit van de schrijver gehoord, terwijl hij toch al in 2004 gedebuteerd was met ‘Meester in de hygiëne’. Hoog tijd om ‘Het boek Ont’ alsnog te lezen.

Het verhaal gaat over een intelligente jonge man, Isebrand, die zijn studie biologie niet heeft afgemaakt. Hierdoor komt hij in eenvoudige baantjes terecht. Bij een callcenter wordt hij door zijn leidinggevende Manja op de huid gezeten en uiteindelijk ontslagen, wat hem een onzeker gevoel bezorgt over zichzelf.

Hij begint een zelfhulpgroepje ‘Man en post’ bij hem thuis waarbij een klein clubje mannen elkaar helpt met het behandelen van hun post. Hij krijgt een baantje bij de openbare wc’s en verdient iets bij door klusjes voor zijn moeder te doen. Zijn leven lijkt in een rustig gangetje te verlopen totdat een bemiddelde zakenman in zijn leven komt waardoor alles in beweging komt.

De schrijver heeft in de persoon van Isebrand een mooie combi gemaakt van een denker en doener ineen, wat hij zelf als schilder en schrijver en voorheen thuiszorgmedewerker ook is. De praktische problemen van alledag spelen op, terwijl Isebrand daarnaast een intellectuele uitdaging zoekt en die lijkt te vinden bij de zakenman, waarmee hij het boek ‘Ont’ wil gaan schrijven, en die hem daar ook goed voor beloont. Als het imperium van de zakenman instort blijkt de band tussen beide mannen niets meer waard en wordt Isebrand teruggeworpen op zichzelf.

In zijn verhaal laat Valens zien hoe moeilijk het is om uit de positie van underdog te komen. Isebrand onderneemt wel initiatieven om zijn leven enigszins op een hoger plan te tillen, maar in de praktijk valt dat niet mee. Toch hebben het ontslag en de zakenman hem iets gebracht, hij neemt het heft in eigen handen. Hij rondt dingen af en begeeft zich op weg naar een nieuw leven, zich bedenkend: ‘Wel, zo’n vaart zal het wel niet lopen, mezelf kennende.’ Met een mooie zonsopgang in gedachten krijgt Isebrands verhaal toch een hoopvol gestemd einde in de beeldende en soms zelfs poëtische schrijfstijl van Valens.