Hier wonen ook mensen

‘Kijk, hier wonen ook mensen’ is een uitspraak van de oom van de hoofdpersoon in het titelverhaal van deze mooie bundel verhalen van Rob  van Essen. Hij wordt gedaan als ze samen door een enigszins verlepte en verlaten wijk fietsen door een dorpse plaats dat geen stadje kan zijn. Het stemt de hoofdpersoon enigszins treurig, zowel als hij teruggaat in zijn herinnering als in het heden. Hij is nu op zoek naar het  verleden van zijn vader, dat een geheimzinnig tintje kreeg in de vakantie die de hoofdpersoon met hem en genoemde oom maakte, na het overlijden van zijn moeder. Tijdens deze zoektocht ontmoet hij een vrouw die in een droom over zijn vader opdook en welwillend met hem meegaat in het verleden. Totdat haar man deze poging hard afstraft en de illusie van een betekenisvol verleden doorbreekt.

Wat het mooie is aan de verhalen van Rob van Essen vind ik de manier waarop zijn hoofdpersoon zich telkens op een filosofische manier realiseert dat alles minder mooi is dan in zijn dromen of herinneringen en hijzelf een nietig wezen is in het geheel. Zo bedenkt hij in het genoemde verhaal dat ‘mijn eigen verhalen nooit zouden loskomen van de verhalen van anderen, dat er voor niemand een hoofdrol is weggelegd omdat er alleen maar bijrollen zijn, dat onze kringen altijd met elkaar zullen interfereren omdat we allemáál stenen in de vijver gooien.’ In de meeste verhalen komen dergelijke relativerende overwegingen terug.

Van Essen komt ook met een verhaal dat zo ongeloofwaardig is dat het bijna niet verzonnen lijkt te kunnen zijn. Dat gaat over monniken die op zo’n manier samen fietsen dat ze het spinnenweb tussen hun fietsen daarbij intact laten. Hieromheen ontstaat een hele cultus waar de hoofdpersoon in verzeild raakt. Hij probeert zelf deze kunst te beoefenen met een mede-adept. Hij ervaart dan dat hij daarvoor zijn individualiteit moet loslaten. ‘Om die samenwerking te laten slagen, moesten wij onze persoonlijke muizenissen achter ons laten, moesten wij die samenwerking wórden.’ Aan het eind van dit verhaal is de hoofdpersoon weer een illusie armer.

Toch zijn de verhalen niet alleen maar treurig. Er spreekt ook een zekere gelatenheid uit over hetgeen een mens zou moeten bereiken. Hij relativeert de opvatting dat een mens zoveel mogelijk zou moeten weten en een zo diepgaand mogelijke baan zou moeten hebben. Want waar wordt een mens echt gelukkig van? En is al die jacht daarop niet modieus opgeklopt gedoe? Het leven lijkt te zijn wat het is en al lijkt de hoofdpersoon van zijn zoektochten telkens berooid terug te keren, hij vindt daarbij ook een soort gelatenheid. De rustgevende blik van een man die de leeftijd heeft om met wijsheid terug te blikken. Wellicht tijd om zijn  laatste roman ‘Alles komt goed’ ook eens te lezen!