Een zeker onbehagen

Al eerder las ik een biografie van Nico Keuning, over Jan Arends. Blijkbaar heeft hij iets met uitzonderlijke types, want hij schreef ook een biografie van Bob den Uyl, getiteld ‘Een zeker onbehagen’. Hierin beschrijft hij op chronologische volgorde het leven van Den Uyl aan de hand van hoofdstukken die titels van zijn verhalen dragen. Ook ‘Een zeker onbehagen’ verwijst naar een verhaal. Onbehagen en ongemak zijn terugkerende elementen in de verhalen van Den Uyl. Vaak gaat hij op reis met een bepaald doel en ondervindt hij onderweg allerlei tegenslag. Hij beschrijft allerlei zijpaden en het doel wordt steeds minder belangrijk. In de loop van zijn schrijverscarrière gaat hij steeds meer op reis met als doel een verhaal te kunnen schrijven. Een reis kan overigens net zo goed een klein tripje met de trein zijn. Als hij maar uit zijn huiselijke comfortzone is en enigszins uit zijn normale doen raakt. Dit is bij hem niet zo moeilijk gezien het feit dat hij nogal wat psychische gevoeligheden heeft. Van fobie tot angst zijn het akelige gemoedstoestanden, maar vruchtbare bronnen voor zijn werk. Het zijn vertrouwde vijanden.

Overigens was hij niet altijd zo’n bijzondere man. Keuning vertelt over de gewone stoere jongen die Bob was in zijn puberteit. En later werkt Den Uyl op een kantoor. Hij drinkt veel en kan zich nogal opdringerig gedragen tegenover vrouwen. Schrijven blijkt voor den Uyl een manier om lucht te geven aan zijn onbestemde gevoelens. Zonder vooropgezet plan wordt hij gaandeweg schrijver. De verhalen komen bijna als vanzelf. Zijn ideaal is om een grote roman te schrijven maar daarin is hij nooit geslaagd. Zijn verhalen zijn absurd en komisch. Ondanks de lichte toon behandelt hij zware onderwerpen. Beide oorlogen en de gevolgen voor zijn stad Rotterdam, maar ook zijn sociale onhandigheid en angsten. De verhalen maken het leven dragelijk. Den Uyl is het liefste thuis maar realiseert zich ook dat het geluk altijd ergens anders is.

Keuning vertelt het verhaal van de schrijver in een natuurlijke verteltrant. De aanloop naar het schrijversbestaan van Den Uyl had wat mij betreft wat korter gekund. Ook noemt de biograaf soms onbelangrijke details zoals complete adressen. Verder is het een interessant geschreven verhaal waarin je nader kennismaakt met de schrijver en diens drijfveren. Hoe gehecht hij was aan zijn thuis in Rotterdam en hoe zijn zwaktes zijn kracht werden. Het is mooi dat tien jaar geleden de VPRO de Bob den Uyl-prijs invoerde voor het beste reisboek. Een eerbetoon aan een man die vroeg stierf aan de geneugten van het leven.