De zevende functie van taal

Laurent Binet neemt in ‘De zevende functie van taal’ het ongeval dat de dood van filosoof Roland Barthes tot gevolg had tot uitgangspunt van zijn roman. De filosofen uit de jaren ’80, Parijs en de taalkunde leken me goede ingrediënten voor een interessante roman. Binet gaat binnen de taalkunde in op de semiotiek, die zich bezighoudt met de leer van de tekens en hoe de werkelijkheid wordt verbeeld in bijvoorbeeld de literatuur. Het boek en het verhaal daarin, is daarmee zelf onderwerp van gesprek. De schrijver speelt met de verhouding tussen personage en zichzelf, de bedenker ervan.

Het verhaal behelst de zoektocht van een Franse politieman die in opdracht van de president de dood van Barthes onderzoekt, naar een waardevol document dat van landsbelang is en niet in verkeerde handen mag vallen. Een taalkundige academicus assisteert hem in de vertaling van de wetenschap naar de praktijk. Het document zou de zevende functie van taal bevatten die de gebruiker ervan grote macht zou verlenen.

Een veelheid van filosofen komt voorbij, waaronder Foucault en Derrida, maar ook taalwetenschapper De Saussure. Binet gaat niet alleen in op hun denkbeelden maar zet ze ook bijna karikaturaal neer. Het verhaal barst van de seksuele escapades en onderlinge disputen. Politiek en filosofie zijn nauw met elkaar verweven. Je moet als lezer goed bij de les blijven om het verhaal inhoudelijk te kunnen blijven volgen met de veelheid aan personages daarin. Op een bepaald moment raakt het verhaal voor mij over the top. Dit wordt het best geïllustreerd door een seksscène waarin de assistent tijdens de daad filosofische denkbeelden uitroept.

Ik was nog wel benieuwd naar de ontknoping van de zoektocht. Na veel hilarische omtrekkende bewegingen wordt deze deel voor deel uit de doeken gedaan. Het kwam me voor als een nette afhechting van alle verhaallijntjes. Goed bedacht maar té bedacht. Zo komt het ook dat de assistent zich tot op het laatst afvraagt of hij zich niet toch in een roman bevindt, omdat zijn belevenissen zo fantastisch zijn. Hiermee stelt Binet zijn eigen verhaal ter discussie. Een slimme zet in dit spel tussen waarheid en fictie.